ASTRID LINDGREN
Najwybitniejsza, a jednocześnie najpopularniejsza pisarka książek dla dzieci wszechczasów. Jej powieści na zawsze zrewolucjonizowały literaturę dziecięcą. Zostały przetłumaczone na osiemdziesiąt sześć języków, w ciągu ponad sześćdziesiąt lat na całym świecie sprzedano ponad osiemdziesiąt milionów egzemplarzy. Niekwestionowana królowa dziecięcej wyobraźni.
Astrid Lindgren urodziła się 14 listopada 1907 roku w Vimmerby, niewielkim miasteczku w południowo-wschodniej Szwecji. Zmarła mając dziewięćdziesiąt cztery lata – w 2002 roku, w Sztokholmie. Wszystkie swoje książki pisała, jak sama mówiła, dla dziecka, które wciąż w niej jest. Jej bohaterowie chcą być dobrzy, ale nie zawsze im to wychodzi. Nie zawsze też wiedzą, co jest właściwe. Choć każdy jest inny, wszystkich łączy jedno: chcą, by życie – nie było nudne.
Pierwszą książkę Zwierzenia Britt-Marii Astrid Lindgren napisała mając niespełna czterdzieści lat, rok później – w 1945 roku – powstała pierwsza książka o Pippi. Wydawcy przestraszyli się opowieści o dziewczynce, która ma w swoim domu bałagan i mieszka sama z koniem i małpą. W siłę powieści Astrid Lindgren uwierzyli właściciele „Raben & Sjogren” – dziś to największe szwedzkie wydawnictwo książek dla dzieci, które właśnie Astrid Lindgren w połowie lat czterdziestych uratowała przed bankructwem. Jej książki utorowały drogę kolejnemu pokoleniu skandynawskich pisarzy dla dzieci, których powieści, podobnie jak cykle Astrid Lindgren są znane na całym świecie – to przede wszystkim Tove Jansson, która stworzyła Muminki, czy Gosta Knutsson, autor przygód Filonka Bezogonka.
Pierwszą książkę o spotkaniu Braciszka z Karlssonem z Dachu Astrid Lindgren napisała w 1955 roku. Część drugą – Karlsson z Dachu znowu lata – siedem lat później. Ostatnią – Latający szpieg, czy Karlsson z Dachu – w 1968 roku.
W sumie, w ciągu trzydziestu siedmiu lat Astrid Lindgren napisała ponad dwadzieścia powieści i zbiorów opowiadań dla dzieci. W 1958 roku dostała medal Hansa Christiana Andersena, w 1994 – nagrodę Right Livelihood Award, zwaną „alternatywnym Noblem”, w 1996 – rosyjska Akademia Nauk nazwała na jej cześć asteroidę „3204 Lindgren”.
ERICH KÄSTNER
Erich Kästner urodził się i wychował w Dreźnie. Jego ojciec zajmował się wytwarzaniem siodeł, matka była służącą, potem została fryzjerką. Relacje z matką pisarz miał bliskie i intensywne, kiedy nie mieszkali już razem, niemal codziennie pisał do niej listy i karty pocztowe. Motyw matki niejednokrotnie pojawia się w jego powieściach, pierwowzorem jest zawsze Ida Kästner.
W czasach drezdeńskich uczył się w seminarium nauczycielskim, ale nigdy go nie ukończył. Trzy spędzone tam lata zaowocowały najpierw Latającą klasą, potem wspominał je jeszcze w autobiograficznej książce Kiedy byłem małym chłopcem. Nie skończył jeszcze szesnastu lat, kiedy wybuchła I wojna światowa. Trafił na front, co po latach skomentował: „Wojna się zaczęła, moje dzieciństwo się skończyło”. Po wojnie powrócił do nauki, studiował historię, filozofię, germanistykę oraz teatrologię. Jednocześnie pracował, między innymi jako goniec na giełdzie i sprzedawca perfum. W końcu udało mu się dostać posadę w gazecie, do której pisał teksty dziennikarskie oraz recenzje teatralne. W 1925 roku obronił pracę doktorską Fryderyk Wielki i literatura niemiecka.
Serce na talię – tak zatytułował swoją pierwszą wydaną książkę. Zbiór wierszy ukazał się w 1928 roku, a już rok później szturmem zdobył serca czytelników wydając Emila i detektywów. Powieść o jedenastolatku z Neustadt napisał zachęcony przez Edith Jacobsohn, wdowę po wydawcy „Weltbühne”, zapewniając sobie tym samym na stałe miejsce w kanonie literatury dla dzieci i młodzieży.
Po dojściu Hitlera do władzy – 30 stycznia 1933 roku – nie wyjechał, jak większość jego współpracowników, za granicę. Chciał być na miejscu, w Berlinie, „ktoś musi być kronikarzem zdarzeń”, tłumaczył przyjaciołom, choć większość i tak była przekonana, że prawdziwym powodem była niechęć do opuszczenia samotnej matki. Czarne lata dla Niemiec, potem dla Europy i całego świata były najmroczniejszym okresem w życiu pisarza. Jego książki znalazły się na liście „szkodliwych i niepożądanych publikacji” i zostały spalone jako „sprzeczne z niemieckim duchem”. Sam Kästner był wielokrotnie przesłuchiwany przez gestapo i wykluczono go ze stowarzyszenia pisarzy. Czas powojenny był w jego życiu niezwykle aktywny i twórczy. Zamieszkał w Monachium, gdzie został redaktorem gazety „Neue Zeitung”, wydawał czasopismo dla dzieci i młodzieży, pisał teksty do kabaretów i do radia, założył międzynarodową bibliotekę dla młodzieży. W 1951 roku został przewodniczącym zachodnioniemieckiego PEN Clubu, od 1965 roku był honorowym przewodniczącym. W końcu, w 1960 roku został odznaczony Medalem im. Hansa Christiana Andersena, zwanym „małym Noblem”.
Nigdy się nie ożenił, ale to nie znaczy, że był sam. W 1957 roku urodził się jego jedyny syn, Thomas, dla którego napisał ostatnie swoje książki dla dzieci: Michałek z pudełka oraz Der kleine Mann Und die kleine Miss.
Zmarł w 1974 roku w Monachium.
HUGH LOFTING
Hugh Lofting to jeden z największych klasyków literatury dziecięcej XX wieku.
Choć jego seria książek o niezwykłych przygodach doktora Dolittle i jego zwierzątkach ma już z górą 100 lat, to nic nie straciła ze swej aktualności, gdyż decydowanie wyprzedzała swój czas. Szczególnie, jeśli chodzi o stosunek ludzi do zwierząt i generalnie przyrody. Okoliczności jej powstania są dość niezwykłe. Młody Hugh Lofting nie myślał o karierze pisarza.
Urodził się w 1886 roku jako drugie dziecko w angielsko-irlandzkiej rodzinie, a w wieku 18 lat wyjechał do Stanów Zjednoczonych, by podjąć naukę w Intytute of Technology w Massachusetts. Został inżynierem, założył rodzinę i miał małe dzieci. Gdy wybuchła I wojna światowa powołany został do wojska i walczył na froncie w szeregach brytyjskiej armii. Pisanie pełnych fantazji listów do dzieci stało się dla niego ucieczką od brutalnej rzeczywistości. Teksty ozdabiał własnoręcznymi rysunkami. To w tych historiach wysyłanych z wojennych okopów pojawił się po raz pierwszy doktor Dolittle i jego zwierzątka. Listy te stały się później kanwą jego powieściowej sagi o niezwykłym doktorze znającym mowę zwierząt oraz o jego przyjaciołach – psach, kaczce, papudze, małpce i wielu innych postaciach, które pokochały dzieci na całym świecie.
W 1922 roku Hugh Lofting otrzymał za Doktora Dolittle, przyznawany twórcom literatury dziecięcej Newbery Medal. Była to pierwsza znacząca nagroda, a sama książka była nagradzana jeszcze wielokrotnie.
Twórczość Loftinga jest bardzo różnorodna (pisał również dla dorosłych) ale bez wątpienia książki dla dzieci są najważniejszymi w jego dorobku. Inne znane tytuły, poza wspomnianą wcześniej serią o doktorze to mi.in.Historia pani Tubbsi Tommy, Tilly i pani Tubbs - o starszej Pani i jej zwierzątkach oraz Noisy Nora - o dziewczynce, która nie umie zachować się przy stole albo Gub Gub’s Book- o śwince i jej pracy nad napisaniem encyklopedii żywienia.
Hugh Lofting zmarł 26 września 1947 roku w Topanga w Kalifornii.
MARY NORTON
„Nie stój przy moim grobie i nie płacz,
mnie tam nie ma. Nie śpię.
Jestem tysiącem wiatrów, które wieją.
Jestem diamentem lśniącym na śniegu.
Jestem słońcem na dojrzałym zbożu.
Jestem delikatnym jesiennym deszczem.
Nie stój przy moim grobie i nie płacz;
Mnie tam nie ma. Nie umarłem”.
Ten fragment wiersza Mary Elizabeth Frye znalazł się na nagrobku jednej z najwybitniejszych autorek książek dla dzieci, Mary Norton. I trudno o lepszą metaforę – od blisko osiemdziesięciu lat jej książki cieszą się niesłabnącą popularnością wśród najmłodszych i nieco starszych czytelników. Kto z nas nie pamięta, gdy w dzieciństwie marzyliśmy o tym, by spotkać któregoś z Pożyczalskich we własnym domu? Gdy rozglądaliśmy się dyskretnie, poszukując Strączka bądź Arietty, kiedy ginęły drobne przedmioty? Tę przygodę dzieci z całego świata zawdzięczają właśnie wyobraźni Mary Norton - jej najbardziej znanym powieściom o rodzinie żyjącej pod podłogą.
Aż pięć razy cykl był przenoszony na ekran. Od telewizyjnego filmu amerykańskiego z 1973 roku, przez serial BBC z roku 1993, po najbardziej znaną adaptację – film z 1997 roku, w którym zagrali między innymi John Goodman oraz Tom Felton. Warto wspomnieć o jeszcze jednej niezwykłej ekranizacji książki Mary Norton: to „Sekretny świat Arrietty” japońska animacja powstała w znakomitym studiu Ghibli. Już tylko to zestawienie świadczy o tym, jak silnie cykl o Pożyczalskich wpisał się w światową klasykę.
Mary Norton urodziła się 10 grudnia 1903 roku jako Kathleen Mary Pearson. Jej rodzina – a była córką lekarza – mieszkała w niewielkim miasteczku Leighton Buzzard, w hrabstwie Bedfordshire. Mary dorastała w położonym na końcu ulicy domu, wybudowanym w stylu gregoriańskim. Obecnie dom stanowi część Leighton Middle School, nazywany jest „The Old House” i podobno to właśnie tam mieszkali Pożyczalscy.
Przez krótki czas Mary była aktorką w słynnym teatrze Old Vic. W 1927 roku wyszła za mąż za Roberta Charlesa Nortona. Urodziła czworo dzieci: dwóch synów i dwie córki. W latach 40-tych zaczęła pracę w ministerstwie wojny. Wkrótce rodzina przeniosła się do Stanów Zjednoczonych. Tam pracowała dla brytyjskiej Komisji Zakupów w Nowym Jorku. I zaczęła pisać…
Jej pierwsze książki to The Magic Bed Knob (Magiczna gałka łóżka) oraz How to Become a Witch in Ten Easy Lessons (Jak zostać czarownicą – dziesięć łatwych lekcji), wydane w Stanach w latach 40-tych. Wiele lat później, w 1971 roku, stały się podstawą filmu Disneya "Bedknobs and Broomsticks".
Jednak najbardziej znaną serią jest oczywiście ta o rodzinie Pożyczalskich. Pierwsza część – „The Borrowers” pojawiła się w 1952 roku i od razu, w tym samym czasie, Mary Norton otrzymała za nią Medal Carnegie, przyznawany przez Library Association, najważniejszą brytyjską nagrodę w dziedzinie literatury dziecięcej. Co więcej, w 2007 roku, z okazji 70-lecia Medalu, znalazła się na liście dziesięciu najlepszych książek dla dzieci wszechczasów.
W 1970 roku Mary Norton wyszła za mąż po raz drugi, za Lionela Bonseya, i z nim zamieszkała w Hartland, w północnym Devonie, w posiadłości, którą nazwali „Borrowers”. Zmarła na udar 29 sierpnia 1992 roku.
MICHAEL ENDE
Pisarz, dramaturg, aktor i krytyk. Odrzucony przez niemiecką elitę artystyczną i tak na trwałe wpisał się w naszą kulturę: książki przetłumaczono na ponad 40 języków, sprzedano w ponad 30 milionach egzemplarzy. Trafiły też na listę szkolnych lektur. Fragmenty „Niekończącej się historii” można znaleźć również w polskich podręcznikach. Za swoje książki otrzymał w sumie ponad czterdzieści nagród, w tym w 1981 roku międzynarodową Nagrodę Literacką im. Janusza Korczaka (przyznawaną przez Międzynarodową Unię na Rzecz Książki dla Młodzieży) oraz Nagrodę Lorenzo i Magnifico (1982 r.).
Michael Ende zmarł 28 sierpnia 1995 roku w Filderstadt. 
